5. Krajské zřízení
Kraj - je územním společenstvím občanů, které má právo na samosprávu. Kraj je veřejnoprávní korporací, která má vlastní majetek a vlastní příjmy a hospodaří za podmínek podle vlastního rozpočtu. Kraj vystupuje v právních vztazích svým jménem a nese odpovědnost z těchto vztahů vyplývající. Kraj je samostatně spravován zastupitelstvem kraje, dalšími orgány kraje jako je rada kraje, hejtman kraje, a krajský úřad. Kraj pečuje o všestranný rozvoj svého území a o potřeby svých občanů.
Počet krajů a jejich názvy
Hlavní město Praha, Středočeský, Jihočeský(ČB), Plzeňský, Karlovarský, Ústecký, Liberecký, Královehradecký, Pardubický, Vysočina(Jihlava), Jihomoravský(Brno), Olomoucký, Zlínský, Moravskoslezský
Orgány kraje
· Zastupitelstvo – se skládá z členů zastupitelstva. Počet členů činí v kraji s počtem obyvatel. Rozhodující pro stanovení počtu zastupitelstva je počet obyvatel kraje k 1.1. roku, kdy se konají volby.
· Rada – je výkonným orgánem kraje v oblasti samostatné působnosti. Při výkonu své působnosti odpovídá rada zastupitelstvu. Rada může rozhodovat ve věcech přenesené působnosti, jen stanoví-li tak zákon. Radu tvoří hejtman, náměstek hejtmana a další členové rady, kteří jsou voleni z členů zastupitelstva. Počet členů rady činí v kraji s počtem obyvatel.
· Hejtman – zastupuje kraj navenek. Hejtmana a náměstka volí zastupitelstvo z řad svých členů. Musí být občanem ČR. Odpovídá za výkon své funkce zastupitelstvu. Rada může ukládat úkoly hejtmanovi jen v rozsahu své působnosti. Hejtman podepisuje s náměstkem právní předpisy kraje
· Krajský úřad – plní úkoly v samostatné působnosti uložené mu zastupitelstvem a radou a napomáhá činnosti výborů a komisí. Rada může ukládat úkoly krajskému úřadu jen v rozsahu své působnosti svěřené jí zákonem. Krajský úřad tvoří ředitel, zaměstnanci kraje, v čele je ředitel a v jeho nepřítomnosti ho zastupuje zástupce ředitele. Ředitel je zaměstnanec kraje.
· Komise rady – rada obce může zřídit jako své iniciativní a poradní orgány komise. Komise je též výkonným orgánem, jestliže jí byl svěřen výkon přenesené působnosti.
· Výbory zastupitelstva – zastupitelstvo obce může zřídit jako iniciativní a kontrolní orgány výbory. Zastupitelstvo vždy zřizuje finanční a kontrolní výbor. Předsedou výboru je člen zastupitelstva. Výbor plní úkoly, kterými jej pověří zastupitelstvo.
Osobnostní, územní a ekonomický základ kraje
Osobnostní základ kraje
· Tvoří občané, kteří mají v některé z obcí hlášený trvalý pobyt
· Občan kraje starší 18 let má tato práva:
a) Krajské referendum
b) Volit a být volen do krajského zastupitelstva
c) Hlasovat v místním referendu
d) Vyjadřovat své stanovisko k věcem projednávaným v zastupitelstvu, k návrhu rozpočtu kraje, v závěrečném účtu
e) Nahlížet do rozpočtu kraje, do závěrečného účtu, do usnesení rady kraje
f) Požadovat projednání určité záležitosti nejpozději do 60 dnů od podání žádosti
g) Podávat podměty, připomínky orgánům kraje
Územní základ kraje
· Každý kraj má své území,které je tvořeno obcemi (s výjimkou vojenských újezdů)
Ekonomický základ kraje
· Kraj má svůj vlastní majetek se kterým si sám hospodaří.
Komunální volby - volby zástupců do menších a malých celků územní samosprávy, tedy do zastupitelstev obcí, měst či městských obvodů. Jednou za 4 roky, mohou se konat i nepravidelně, poměrným volebním systémem. (kandidáti či strany získávají počet mandátů či křesel v poměru, který se blíží poměru počtů hlasů získaných od voličů)